درسيماي جغرافيايي طبيعي استان كردستان ناهمواريها اشكال ويژه اي دارند ودرسراسراستان ازتنوع خاصي برخوردار ميباشند . سلسه جبال زاگرس كه در امتداد شمال غرب – جنوب شرق كشيده شده اند دراستان كردستان تشكيل تعدادي رشته كوههاي مجزا داده است به طوري كه بخشهاي شمالي استان شامل فلاتهاي مرتفع با دشتهاي وسيع است وبخش كوهستاني آن از مريوان تا دره قزل اوزن و كوهها ي زنجان جنوب در مشرق استان با اشكال مختلف گسترده شده اند . كوههاي كردستان به دليل خصوصات ساختماني خود از دره هاي تنگ وباريك زيادي تشكيل شده است . اين دره ها گاهي عمق زيادي دارند ويكي از مهمترين موانع ارتباطي درمنطقه به شمار مي روند

.

كوه روش سقز

كوه روش در 5 كيلومتري جنوب غربي شهرستان سقز واقع است . ارتفاع آن 2321 متر از سطح دريا مي باشد . از روستا هاي اطراف آن مي توان به روستاي خيدر ، قشلاق قاضي ، هيجانان و سرتكلتو اشاره كرد . مسير هاي معمول اين كوه مسير خيدر و مسير هيجانان  مي باشد . طولاني ترين مسير آن مسير هيجانان مي باشد كه در قسمتهايي از آن به صورت دست به سنگ بايد صعود نمود . اين كوه از لحاظ منابع آبي كاملاً غني مي باشد و در 4 فصل كوهنوردان از چشمه هاي پر آب آن استفاده مي نمايند  به همين منظور كوه روش در بعضي از نقشه ها از آن به انبار آب نام مي برند . در اين كوه حيواناتي نظير گرگ و روباه و خرگوش زندگي ميكنند . و از لحاظ پوشش گياهي ميتوان به گون ، بادام كوهي ، زالزالك  اشاره كرد و در فصل بهار ريواس و قارچ به وفور يافت مي شود .

در قله ي اين كوه ستوني قرار دارد كه جمعي از پيشكسوتان شهرستان سقز به پاسداشت و گرامي داشت ياد و خاطره كوهنورد فقيد محمد اوراز بنا نموده اند .

:  آزاد كوه قله يي است از سلسله جبال البرز در البرز مركزي به ارتفاع 4300 متر در محدوده ي شهرستان نور كه به وسيله ي گردنه ي چرن قله ي سرماهو و گردنه ي سرماهو به شكل خط راُس نعل واري در جهت شرق جنوب و غرب به قله ي يخچال و كمانكوه به خط رأس متصل است و از ديگر جهات آزاد.

جبهه ي شمالي اين كوه اين كوه داراي سوزني ها و پرتگاههاي خطرناگ مي باشد اين قله داراي دو شاخك شمال غربي و شمال شرقي است كه روي هر دو آثار خرابه هاي باستاني موجود است. راه نرمال صعود به اين قله از روستاي كلاك بالا آغاز مي شود(جاده چالوس بعد از تونل كندوان پل زنگوله روستاي كلاك بالا).

اولين صعود زمستاني توسط عباس حسيني، محمد خسرو شاهي، بهمن شهوندي و ناصر حيدر پور از كانون كوهنوردان تهران 1344.

صعود اولين بار توسط برادران ميناسيان سال 1329 و دومين صعود توسط كوهنوردان باشگاه آرارات به سرپرستي اميل ماركاريان انجام گرفت

.

پارك دوكانان و پير مراد در دامنه كوه آربابا

مراكز خريد شهري

درياچه سد بانه: پس از پشت سر گذاشتن تونل گردنه خان منظره زيباي آْن نمايان است . با توجه به اينكه مدت زيادي از بهره برداري سد نمي گذرد هنوز امكانات سياحتي و تفريحي در كنار آن ايجاد نشده است ولي در آينده با فراهم ساختن امكانات مي تواند از نقاط مهم در جذب گردشگر باشد .

غار شوي: اين غار در 12 كيلومتري بانه در نزديكي روستائي به همين نام قرار دارد هنوز كارهاي تسهيلي در جهت بازديد از غار براي عموم انجام نشده است و جهت بازديد از غار بايد از وسايل و تجهيزات استفاده كرد .

تفريح گاه سورين: اين تفريحگاه در 10 كيلومتري جنوب شرقي شهر بانه قرار دارد و پوشش جنگلي و چشم انداز طبيعي آن در فصل بهار و حتي تابستان نيز بسيار مورد توجه قرار مي گيرد

اين رودخانه در قياس با سيروان داراي حجم آب كمتري است و آب آن از چشمه‌‌هاي دامنه جنوب‌غربي شاهو ، دامنه شرقي ماكوان و دمنه غربي كله‌خاني و بيزل تامين مي‌شود . اين رودخانه نيز مسير پر پيچ و خمي دارد و در محلي به نام كلور در منتهي اليه ضلع غربي كوه بيزل با سيروان تلاقي پيدا مي‌كند . در كناره‌هاي شرقي و غربي ليله روستاهاي زيادي قرار گرفته‌اند كه مهمترين آنها روستاي مزران مي‌باشد

از ديگر جاذبه هاي شهر سنندج مراسم عرفاني دراويش مي باشد كه به صورت هفتگي در برخي تكاياي آن اجرا مي گردد و گردشگران بسياري از اين مراسم ديدن مي نمايند .
در استان كردستان دو فرقه عمده تصوف وجود دارد :

• طريقه قادريه: پيروان اين طريقه مريدان شيخ عبدالقادر گيلاني هستند كه درك حقيقت و وصول به حق را در قيل و قال مي دانند و در حالت سماع دف زنان به عالم جذبه مي روند و هر بيننده اي ر شيداي خود مي كنند .
• طريقه نقشبندي: موسس اين طريقت خواجه بزرگ مولانا بهاءالدين محمد نقشبند بخارايي است و پيروان او وصول به حق را در تفكر و سكوت مي دانند