علت نامگذاري اين ناحيه از بيه پس گيلان به شفت،همانند نامگذاري بسياري از شهرهاي بزرگ و كوچك اين ديار ،معلوم نيست.چرا كه مدرك وسندي قوي كه دلالت بر نامگذاري بوده باشد ،وجود ندارد ويا اين كه اين مطالب هنوز يافت نشده است.از سوي ديگر روايات بدون پشتوانه نيز نمي تواند سند محسوب شود ويا مورد وثوق اهل تحقيق قرار گيرد.چنانچه برخي بر اين باورند كه كلمه شفت اخذ شده از كلمه شَفَتَين (آيه 9 از سوره ي بلد قرآن) ويا برگرفته از نام شخصي خارجي در دوره قاجاريه است.(شَفِت نام افسري روسي الاصل در دوره قاجاريه بود كه مامور تسخير گيلان از سوي روسيه تزاري شده بود.)چيزي كه ميتوان در اين باره به آن تكيه كرد اين است كه حداقل 800 سال پيش اين منطقه به نام شفت ذكر وثبت شده است.اگرچه با توجه به آثار وعلايم پيدا وناپيدا در ارتفاعات شرقي وجنوبي منطقه ودامنه هاي شمالي وغربي آن ميتوان سابقه اجتماعات انساني در شفت را بيش از سه هزارسال دانست. (تاريخ شفت/نادر افشاريان/ص57)

به احتمال زياد نژاد اصيل بوميان باستاني شفت را ميتوان تركيبي از كادوسيان وآماردها دانست.اما چيزي كه ميتوان با قاطعيت در مورد آن نظر داد اين است كه بومياني از اين ناحيه قبل از روي كار آمدن دولت ماد در اين ديار زيست ميكردند پس نژاد باستاني اين خطه حتما غير آريايي بوده است.

ساكنان شهرستان شفت را از نظر گويش و نوع فعاليت ميتوان در دو  گروه جاي داد.

الف)تالش ها وگالش ها

اين دسته از مردم كه در ارتفاعات،دامنه ها و دره هاي كوهستاني جنوب و جنوب شرقي شفت زندگي ميكنند،اغلب به كار دامداري مشغولند وبه زبان تالشي صحبت ميكنند.تالش ها وگالش ها نقش موثري در اقتصاد منطقه دارند.آنهادر واقع بومي ترين مردمان اين ناحيه از پاره غربي گيلان وبر اساس تحقيقات به عمل آمده ،از تبار كادوسي ها هستند.مولف كتاب ايران در عهد باستان به استناد يافته هاي د.مورگان تالشان را بوميان سه هزار ساله گيلان ميداند.علي اكبر دهخدامينويسد :كه اولادتالش پسر يافث بن نوح بوده است وتالش محرف كادوس است.

ب)گيلك ها

اين دسته ازمردم كه در ناحيه ي جلگه اي شفت اغلب به كار زراعت برنج مشغولند.آنها به گويش گيلكي بيه پسي صحبت ميكنند.اكثر مردم گيلك شفت از تبار همان افرادي هستندكه در گذشته ي دور به علت نامساعد بودن شرايط زندگي در ناحيه ي جلگه اي ، در كوهپايه ها و دشت هاي بلندحاشيه شمالي و غربي كوهپايه زندگي ميكردند وبه تدريج پس از گذشت سالها ومساعد شدن شرايط به سوي نواحي پست و جلگه اي شفت روي آوردند. (تاريخ شفت/نادر افشاريان/ص47)

يَه عمرَ آدمي تي پا بَنيشتم

غمه، مي زيندگي اَمره بَريشتم

پيرابوم، بَس نيه چشم انتظاري

بَليتم، نيمه جانابوم، بَبيشتم

 ( ناصر فرهاديان )

*

چَقَد تلخه غريبي در ولايت

غمام دئنه مي دستَ جي شكايت

بيئن مردم، مي دور و بر جمابين

شنيدن دونه خيلي مي حكايت

( خويشتن دار لنگرودي )

*

بَشوي عمري، بَبوم واخوب مو كم كم

تموم عمر مو ايسّه همش غم

عجب بختي امو دَئشتيم خداجون

يه روزَ روزيگارَن مِه نَبو چَم!

 ( داوود خاني خليفه محله )

*

مي تسكه ديل غريبي مئن بَگود گير

نَگيته خاشخا آخر مي سَروير

غم دوري جي هر جا با بَئنَم مو

غريبي تير بومَه مي قلبَ سر جير

 ( داوود خاني خليفه محله )

*

گوتَم دامون بَشيم، دامون نومِه تو

گوتم لاجون بَشيم، لاجون نومه تو

ندونَسم تو اَندي كس مَسازي

كه هر جايي گوتم، آسون نومه تو

 ( داوود خاني خليفه محله )

*

بيه بانو، بيه مي جونَ بانو!

سراجيرابو مي چوشمانَ اَرسو

نه روز آروم دَئنم، نه شؤ قراري

بَبوم از غوصه ي دونيا  ژَگَر چو

( داوود خاني خليفه محله )

**

روخونه لب ستاره زئنه سوسو

ندونم تسكه ديل چي خئنه از مو

در اي دونيا سليم هم يار دئنه

الاتي تي بگو آخه مي يار كو؟

( حسنعلي محمودي )

*

اَمه را گرچه از همديگه دوره

به تي دوري مي ديل خيلي صبوره

بشوم خَ دورابوم از شهر لاجون

قديمئن بد نوتن كه دور " نوره "

 ( حسين وثوقي )

*

اَمِه مئن تووادان هَندِه جدايي

كورا بَشوّ اَمِه او آشنايي!

يه روز هنده رَسَنه كه دوباره

بَبيم همديگره واسِه فدايي؟

( حسين وثوقي )

*

وختي خوسنم، تره اينم خواب ميان

بيداربونم، چوشمَ اينم آبَ ميان

نه خواب دئنم تي واسه نه بيداري

حيرانمه آخه ماه و آفتاب ميان

 ( سيد علي مير باذل )

*

تي دوري، دُكشانه مي چوشمَ سويه

تي غم زرداگوداي، مي رنگ و رويه

ولي با اين همه درد و شكايت

تي اَمرا بون، همش مي آرزويه

 ( محمد دعايي )

دوبتيهايي از شيون فومني

اَجل وختي بايه

روباراَ آب بآمو دريا نانسته
ببرده عالماَ دونيا نانسته
اَجل وختي بآيه پير شنو باز
ديميره آب من گوزگا نانسته

اگه روراس بيبي

اگه روراس بيبي دونيا تي جايه
تيره كيشميش نخود موشكيل گوشايه
تي سر دوشمندِ سايه جير نيبه سبز
بكفته دارِ گول لانتي كولايه


تو كي تي ديل بواسته

بكاراَ گير ئيذه تي چشمِ نورا
سفيدمايي نيدين كالِه كپوراَ
تو كي تي ديل بواسته نان كشتاَ
كله آتش نكون چوبي تنوراَ

جهان مي جاجيگايه

منم كي پادشاه مي ور گدايه
گليم پاره مي درويشِ قبايه
نه كويا عاشقم نه درّهَ پابند
جي بي جايي جهان مي جاجيگايه

دروغ كي خاش نييه

سلِ گوزگام خوايه كولي بگيره
ئي تا خال اسب مو چولي بگيره
تونم تاني ج تي سينه وازا ِكون
دروغ كي خاش نييه كولي بگير



دور آغاجانيبيم

دوتا نهال اَصحرا يادگاره
ئي تا دئر قد كشه ئي تا بي عاره
دور آغاجانيبيم بقول مي مار
پسر شمشاده دختر توته داره



بما نسته درم

ئي تا گه: وازكون بلتهَ اوشن تر
ئي تا گه: نه بنيش قايم تي جا سر
بمانسته درم حيران تي جان گي
كو لنگه سر نانم گرده اَمي در؟


كج كوله داراََ

نييه هرگز تي دس تنگ خوداخواست
كو گالش آب دوبو شيراَ بزه ماست
ويري تي كوله درازكاَ بسابان
كج كوله داراَ آتش كونه راست


نخور غم

هو جور كي خستگي نا رادوارِه
زمين خوريم نِهاَ اسب سواره
اگه بشكسه نا تي سر نخور غم
هميشك سنگ خوري نا مِوه داره



اوروزان

اوروزان كي بدوخوبا نانستيم
سه شاخه بادبانا نخ دوستيم
زه ئيم مي خط بزه مشقانا پاكون
خوداجا شنبه صوب مي مرگا خواستيم

زن

شل ا بوسته رز ا وا خال دوستن
سر پور دردا وا دسمال دوستن
اگه چي زن بلاي جان اما
اوتاق بي زن وا مال دوستن

شعر از افراشته

واجب الحج

كنم اقرار تي ورجا جانعلي

به خدا و به رسول و به ولي

دارم اقرار كه از دزد و وزير

آخرالامر ، شيدي هاگيله جير

من اگر سستمه در خمس و زكات

عوضش فرزمه در صوم و صلات

يخ و يخبندان ، سرما و اياز

نوكودم ترك وضو ترك نماز

با وجوديكه نارم خط و سواد

خب دهم توفير ث با سين و صاد

تا هسا حبه اي از مال صغير

من نخوردم نامو اصلا مرا گير

دوزديه ره نوشومه ديواره سر

ها ترازو ها دوكان مي سنگر

صله ارحام خويشاوند گدا

نوكودم چون بسپردم بخدا

كه خداوند رحيم و رحمان

هر كه دندان بدا نان هم خايه دان

هر كسي روزي خو قبله خوره

ايتا لاته ايتا ميليان دواره

چون مي ديل صافه مي ايمان محكم

فضل حق شامل حاله كم كم

نظر لطف ها يكسال و دو سال

پورا بو چاله چوخول مالامال

دس بزم خاكه بوبوسته الماس

روز بروز جور بوشو نرخ اجناس

خدا اقبال بده مشتي جانعلي

بعد از آن مال بده مشتي جانعلي

زن ببردم دو واره خانه بيهم

چن جريب آباد و ويرانه بيهم

كاشكي سي سال هتو جنگ ببوبي

به هاترتيب و به ها رنگ ببوبي

الغرض از تو چي پنهان سه سره

واجب الحجم و مي وزنه پره

ياد كعبه دكفم لولا بمه

هتو شيدا بمه شنگولا بمه

ان اونا حاجي گه من غش كونمه

حاج آقا لاجي گه من غش كونمه

آبله ،تذكره و ضد تيفوس

همه چي حاضره ،دينار ،اتوبوس

داشته دارائي ترا اسپرمه

اي لحظه كرا تي دعايه برمه

خايمه مكه بشم جانعلي جان

جان تو جان مي خانه مي دوكان

بسلامت روي و باز آئي

مثل اردك روي و غاز آئي


صوب ايذه زوتر آيي تي كاره سر

بعد ظهران نوخوسي جانه پسر

من كه نيسام مي عوض بزن اذان

مي مانستن تي نمازه زود بخوان

خيكانا بپا شبان موش نزنه

بج كيسانه سولاخا نوكونه

تي چومانه واكون او ديوار كنار

سه تا مولائي نه شيش تا نام ندار

اشانه خب خوبكانه اورشيني

ايتا جوب و ايتا اشكور دوكوني

مشتره گي آقا اجان بيميره

مولائي مولائي طارمسره

خايمه مكه بشم جانعلي جان

جان تو جان مي خانه مي دوكان

به سلامت روي و باز آئي

مثل اردك روي و غاز آيي


واكوني دوكانه بسم الله بگو

نيشيني پيشيخان ، بسم الله بگو

تا خدا بده دكانه بركت

دورا به از امه دسگاه نكبت

دوتا خيك روغنه پس پيرار ساله

كفته اوگوشه بوبوسته نوخاله

اي روزا مجال كوني آبا كوني

ايتا بار سيب زميني دوكوني

مشتري ره خوري قسم آيه

روغن خالص كرمانشايه

خايمه مكه بشم جانعلي جان

جان تو جان مي خانه مي دوكان


ننشين پشت ترازو بي وضو

خير بركت شه از مي ترازو

جانه شاگرد تي حواسا جماكون

دوتا سنگه اي مني نه او درون

ايتا سنگ يكمن و يازده درمه

اويتا سنگ يكمن ده درم كمه

جنس هيني دوكانه ره آيتا اوسان

مشتره چيك چي فادي اويتا اوسان

نكني سهو و خطا ترا بخدا

نكني حاجي بعد از اينه تو گدا

خايمه مكه بشم جانعلي جان

جان تو جان مي خانه مي دوكان

تي ديما ماشين بزن تغ دنگان

تي دسا حنا بنه دوعا بخوان

ايتا خم پور داريمي اروا دوشاب

هرچي بفروختي دوكون هونقذر آب

موش اگر دمرده دوشابه ميان

يواشه موشه دوما بيگير فيشان

حاجي خانه رودباري دوشاب خوره

پول اگر ناره نسيه ببره

فروشي تون دا تون دوشاب زره

بعد از اون كر زني تي دست و پره

جانه زاي نجست و پاكه بشناس

تا هسا پاكه مي دوكان و اساس

پولانه بانگ فاندن سوا بنه

فادن اعيانانه قرض الحسنه

مبادا مردمه تنزيل فاگيري

اگر تنزيل فاگيري لال بيميري

پوله تنزيل چه مانه آتشه بور

واي از تنگي و تاريكي گور

من ايتا را دانمه راسته رايه

نه تنزيل گيفتنيه نه گونايه

چل تومن پوله وايتا حب نبات

شصت تومن صلح كني با صلوات

به سلامت روي و بازآئي

مثل اردك روي و غاز آئي


خرجي ره هر شب آيه مي پيله زن

تي دهن زبان دره تشر بزن

كوجي تا بي ولد و اولاده

خدا يه خوش آيه بيشتر فاده

پيله خانه كوجي خانه دو تا زن

از دويست تا نيبه بيشتر جمعا

حاجي نصرت كه گيلانشايه خوره

خوشكه نانه آب زنه نيشينه خوره

او يارو لشت نشاي پاكار

پيچا چشما دبده سفره كنار

هتو پن غاز يكشيه وا او چينيد

رعيته خونابه شيشه دوكونيد

انتخاباته گبه، ديم بالا ديم

اوشاني خون به اوشانه سروديم

فاندري مرغ وكيل، ايشپته كا

واي به احوال خروس و خوتكا

الغرض لاتمه قارون نيمه

صاحب ميليون و بيليون نيمه

وا قناعت بوكونيد ياد بيگيريد

چي خبر ايسه، مي كوفتا بوخوريد

اما او كُورّكي هيجده ساله

پِر و مار ناره، يتيمه جغله

اونكه با غمزه و ناز آيه دوكان

كاس چوم،گرنجي مو،سرخه جولان

اونكه خو ناخونا نيشتر بو كوده

اونكه خو ابرويا ايشكر بوكوده

پانهه ، پااوسانه،چه مانه؟تورنگ

كتله كفش دوكونه مال فرنگ

اني دامن كوتابه تا زانو

لوچ نيه،لوچان زنه مه بانو

لوچان و خنده ايجانا عاليه

مرواري قوطي كليد قلقليه

اني لب، ولش نوخورده،ولشي

اني چشم مژه ،تيج و تمشي

لبه لب خالش،عينا چه مانه

زغالي برفه ره،كوره سوجانه

ديمه ديمه،سالك ماله داره

ما چي پا مته ره،پا چاله داره

برفه تن،جان و بلوري دس و پر

دو تا ليمو جي جي لرزه سينه سر

اونكه هر هفته اي شب جيم زنمه

شم اويا يتيم نوازي كونمه

هفته اي صد تومن او جغله فادن

به حساب خرج خانه جم بزن

تو داني من حاجي شيخه مريدم

مؤمنم،مقدسم،ريش سفيدم

حاجي شيخ گفتي اي روز منبره سر

ايها الناس امان از محشر

هر كه ياري ننمايد به يتيم

مي فتد كله معلق به جحيم

طلبا للمرضات الايه

كه خدا از مي نيت آگايه

بار الها به حق پيغمبر

من بيچارا بيامرز و ببر

شاعر رشتيا،افراشته نام

نسيه يكشي فاندن جان كلام