اين شهرستان ازشمال به درياي خزر و بندر انزلي ، از جنوب به شهرستان رودبار ، از شرق به شهرستانهاي سياهكل و آستانه اشرفيه و از غرب به شهرستانهاي فومن ، صومعه سرا و شفت منتهي ميشود.شهرستان رشت با توجه به شرايط جغرافيايي ،اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي و سياسي ـ اداري داراي ويژگيهاي مهمي است ، همانطوريكه متذكر شديم اين شهرستان به جهت موقعيت جغرافيايي ( واقع شدن در جلگه مركزي و وسعت زياد آن ، حاصلخيزي خاك و اراضي ، مهمترين منطقه توليد و كشت برنج است ) و موقعيت ارتباطي ( واقع شدن بر رسر راه تهران ، قزوين ، انزلي ، آستارا از يك سو و مسيرجاده اصلي گيلان به مازندران و شرق گيلان از سوي ديگر ) و موقعيت سياسي ـ اداري ( واقع شدن شهر رشت بعنوان مركز استان گيلان در اين قسمت ) و رونق اقتصادي و گسترش شهرهاي صنعتي و ايجاد كارخانه هاي صنعتي و به تبع آن افزايش فعاليتهاي زراعي ـ تجاري داراي اهميت مي باشد در اين شهرستان بنابر اين بررسي و مطالعه فرهنگي واجتماعي آن از ديدگاه مردم شناسي بسيار مهم و ضروري است. 

  شهر رشت بعنوان مركز استان گيلان تقريباً در مركز جلگه گيلان ، در وسيعترين بخش دلتاي رودخانه سفيد رود با ارتفاع متوسط 8 متر از سطح درياهاي آزاد و در 330 كيلومتري شمال باختري تهران و در انتهاي راه كناره اصلي درياي خزر و در مسيرراه اصلي درجه يك قزوين به بندر انزلي واقع شده است. دو شاخابه از سفيد رود بنامهاي 1- سياهرود 2- گوهر رودبار از دو سوي خاور و باختر شهر رشت روان هستند وسرانجام به مرداب انزلي مي ريزند.

  اين شهرستان با مساحت 2/1272كيلومتر مربع، شامل 6 بخش : مركزي ، خمام ، خشكبيجار ، سنگر ، كوچصفهان و لشت نشاء و 18 دهستان و 296 آبادي ، كه 294 آبادي آن داراي سكنه و 2 آبادي آن خالي از سكنه است. جمعيت شهرستان طبق سرشماري سال 1385 ، 857606  نفر بوده است كه تراكم نسبي آن 430 نفر درهر كيلومتر مربع است كه از اين تعداد 7/68 درصد آنها شهر نشين هستند ، همچنين 32% كل جمعيت استان به اين شهرستان تعلق دارد. مردم آن آريايي نژاد و به زبان فارسي وگويش گيلكي سخن مي گويند در اين شهر عده اي ارامنه و يهودي هم اقامت دارند در گذشتهعده اي يوناني نيز به سبب رونق تجارت نخ نوغان و نوغانداران به گيلان كشانده شده بودند كه اكنون كسي از آنها باقي نمانده ، ارامنه ، كليسائي در رشت دارند و درگذشته بيشتر صاحب مدرسه سالن تئاتر بودند.

 ساكنان شهرهاي اين شهرستان عمدتاً به مشاغل خدماتي ، تجاري و صنعتي مشغول هستند و شاليكاري نيز از عمده فعاليتهاي روستاييان اين خطه مي باشد. در بخش كشاورزي ، اين ناحيه از مستعدترين مناطق استان و كل كشور محسوب مي شود

بنفشه معطر، گياهي است علفي چندساله فاقد ساقه هاي مشخص به بلندي 3 تا 12 سانتي متر با ساقه هاي خزنده سطحي كه در انتها ايجاد ريشه مي نمايد و برگ هاي تخم مرغي دايره اي، نوك تيز و با قاعده اي قلبي و عموماً طوقه اي با دمبرگي بلند.

بنفشه معطر داراي گل هاي بنفش رنگ و زيبا است و در استان گيلان در كف جنگل هاي داراي نور كافي و حاشيه جاده ها و شيب هاي تند حاشيه جاده هاي جنگلي رشد مي نمايد و در اوايل بهار با گل هاي معطر و زيباي خود، جلوه يي باشكوه به مناطق جنگلي مي دهد.

از انواع بنفشه هاي گيلان زمين مي توان به Viola arvensis و Viola modesta  و Viola witminiana  و Viola tricolor اشاره كرد.

نوع پرورش يافته Viola tricolor با نام فارسي " بنفشه سه رنگ " يكي از گياهان زينتي است كه در اواخر زمستان و اوايل بهار در بيشتر باغچه ها، پارك ها و خانه ها كشت مي شود.

خُرمَندي از درختان بومي جنگل هاي كرانه جنوبي درياي كاسپين است. بيشتر در جلگه ها و حتي  تا ارتفاع 1100 متر از سطح دريا مي رويد.

نام هاي اين درخت در شرق گيلان،  "اَربَه" يا "اربا" آستارا و تالش "آمبر "،  در رامسر "خرما"، در مازندران "خرمندي" ، در كياكلا "خرمني" ، در راميان "انجيرخرما"، در گرگان "اندي خرما"، "انده خرما" يا "اندوخرما" مي خوانند. در آمل و نور و كجور درخت نر و ماده آن بنام هاي مختلف خوانده مي شود درخت نر، "كهلو" يا "كلهو" و درخت ماده ، "فرمني" يا "فرموني" ناميده مي شود.

خرمندي، خاك هاي شني را دوست مي دارد ولي در خاك هاي بارخيز ديگر نيز مي رويد. خواهش درخت خرمندي از نظر روشنايي ميانه است . بلندي آن به پانزده تا بيست متر و قطر آن به 80/0 متر مي رسد. رويش آن تند است . ريشه اش سطحي و ستبر مي باشد.

ميوه خرمندي كمي شيرين و گس است وروستائيان آنرا مي خورند. شيره آن كه در گيلان بنام «اربه دوشاب » معروف است خورش لذيذي براي كته برنج مي باشد.

درخت خرمندي بفراواني جست مي دهد و خيلي زود جنگل را فرامي گيرد و گاهي درختان گران بها را در سايه خود نابود مي كند.
چوب خرمندي چندان خوب نيست زيرا تا نزديك صدسالگي چوب درون آن ناچيز است . مصرف عمده آن براي تهيه چوب تونلي و هيزم و زغال است . 
 اين درخت از نظر جنگلباني ارزش چنداني ندارد و چون در جنگل هاي شمال ايران درختان گرانبها را در سايه خود تباه مي كند.

 هنگام آزاد كردن و روشن كردن جنگل بايد آنرا برانداخت ولي خود آن در دامنه هاي تند براي جلوگيري از فرسايش خاك لازم است . شاخه زاد آن براي تهيه هيزم و زغال مناسب مي باشد.

گوزن از گونه هاي حيواني در معرض انقراض است و جنگل هاى سياهكل، فومن و تالش عمده زيستگاه هاى اين جانور و آخرين پناهگاه براى تكثير و زاد و ولد طبيعى آن محسوب مي ‌شود كه شكار غيرمجاز اين حيوان باعث شده تا صداي گوزن هاي كمياب ديگر به گوش نرسد.

به گزارش خبرنگار مهر در رشت، اوايل تير ماه سال جاري بر اساس گزارش هاي واصله اعضاي گارد اجرايي حفاظت محيط زيست گيلان از شكار غير مجاز دو راس مرال در منطقه ماسال آگاهي يافتند كه با هماهنگي مراجع قضايي پس از شناسايي متخلفان نسبت به بازداشت آنان اقدام شد.

چهار شكارچي غيرمجاز به عنوان متهمان رديفهاي اول تا چهارم پرونده شكار گوزن ماسال معرفي شدند و با تحقيقات انجام شده مشخص شد كه بزهكاري اين افراد مسلم است.

به هر حال " گوزن " زير راسته نشخواركنندگان از زوج سمي ها، نرها اغلب داراي شاخ هستند، در ايران از نشخواركنندگان دو تيره وجود دارد كه شامل تيره گوزنها و تيره گوسفند، بز، آهو و گاو است.

از تيره گوزن ها دو جنس دم كوتاه و دم دراز در ايران وجود دارد، جنس دم كوتاه داراي شاخ كوتاه و بدون زايده هاي بالاي چشمي و اندازه بدن آنها كوچكتر است، جنس دم با رشد زياد داراي شاخ بلند و زايده هاي بالاي چشمي وجود دارد، اندازه بدن اين گروه بزرگتر است.

گوزنها مانند جانوران وحشي زندگي مي‌ كنند

تيره گوزنها در ميان نشخواركنندگان يگانه طايفه‌ اي است كه انواع بسياري از آن در قاره اروپا مانند جانوران وحشي زندگي مي‌ كنند، يكي از خصوصيات عمده‌ اي كه گوزنها را از نشخوار كنندگان ديگر متمايز مي‌ كند، شكل و ساختمان شاخهاي اين جانوران است، معمولا تنها نرينه ‌هايي كه به سن بلوغ رسيده ‌اند شاخ دارند. شاخهاي گوزنها توپر و بي ‌دوام هستند، شاخهاي نشخواركنندگان ديگر ميان تهي و تغيير ناپذيرند، از اينرو عنوان جانوران شاخ تهي يافتند.

در نخستين سال زندگي گوزنها شاخي استخواني از هر سوي پيشاني روي دو برآمدگي پوشيده از پوست و پشم بسيار نرمي كه مخمل خوانده مي ‌شود رشد، مي‌ كند.

پوست شاخ را تا مرحله تشكيل آن مي‌ پوشاند سپس پاره مي ‌شود و مي ‌افتد، اوايل بهمن ماه شاخه استخواني هم به نوبه خود مي ‌افتد و شاخ ديگري كه نيرومندتر و درشت‌ تر خواهد بود رفته رفته شكل مي ‌گيرد، اين شاخ هم مي‌ افتد و جاي خود را به شاخ ديگري وا مي ‌گذارد كه سال آينده رشد مي‌ كند.

سال به سال شاخها رشد مي ‌كنند و رشته ‌ها و پره ‌هاي آنان چند برابر مي‌ شود، شاخها به حسب انواع ممكن است از يك شاخه تشكيل مي‌ يابد اما بيشتر اين شاخه آراسته به شاخهايست كه " بچه شاخ " گويند، در برخي از انواع گوزنها شاخها و بچه شاخها به صورت پارويي و دندانه ‌دار به هم جفت مي ‌شوند.

گوزن حواس بسيار تكامل يافته ‌اي دارد. در سايه قوه شامه خود مي‌ تواند از فاصله چند صد متري به وجود دشمن پي ببرد، دوي گوزن بسيار سريع است و جستهايي مي‌ زند كه دو سه متر ارتفاع و شش هفت متر طول دارد و علاوه بر اين شناگر قابلي است.

جنگلهاي انبوه مسكن و ماواي دلخواه گوزن هستند

جنگلهاي انبوه مسكن و ماواي دلخواه گوزن هستند، گوزن معمولا‌در جريان روز ميان بوته‌ ها و درختان كوچك مي‌ خوابد و شب در جستجوي خوراك بيرون مي‌ آيد، در تابستان علف و برگ درخت و در فصل سرما خزه و لجن و پوست درخت مي‌ خورد، در حدود 170 گونه مختلف از گوزنها و فاميلهاي آنها وجود دارد كه در سراسر دنيا پراكنده هستند.

مديركل محيط زيست استان گيلان در اين خصوص گفت: تعرض انسانى به جنگلهاى انبوه آخرين زيستگاههاى جانورى گيلان، نسل مارال ها ( مرالها ) را در معرض تهديد قرار داده‌ است.

كامران زلفي نژاد افزود: نسل گوزن جنگلهاى گيلان به نام مارال كه از جانوران شاخص جنگلهاى شمال است به دليل تجاوز انسانى به زيستگاهها در خطر تهديد قرار دارد.

وي اظهارداشت: علاوه بر تهديد نسل اين جانور از سوي شكارچيان غيرمجاز، دست اندازى به زيستگاههاى اين جانور وحشى با هدف بهره بردارى از جنگل و كشيدن سيم خاردار در مسير رفت و آمد مارال ها از جمله عوامل تخريب زيستگاهها و انقراض نسل آنهاست.

مديركل محيط زيست گيلان گفت: مناطق زندگى اين گوزنها، بطور عمده مناطقى شكارممنوع تلقى مي ‌شوند در حاليكه حفاظت كاملى از اين مناطق وجود ندارد.

جنگلهاى سياهكل، فومن و تالش آخرين پناهگاه  - گوزن - اين حيوان كمياب است

وي ياد آورشد: جنگلهاى سياهكل، فومن و تالش عمده زيستگاههاى اين جانور و آخرين پناهگاه و محلى براى تكثير و زاد و ولد طبيعى آن محسوب مي ‌شود.

برخى تحقيقات نشان مي‌ دهد طي 30  ‪ سال اخير نسل اين جانور بطور چشمگيرى بر اثر شكار بي ‌رويه كاهش يافته ‌است، به گفته كارشناسان اين گونه جانورى به سبب اينكه سالى يك بچه به دنيا مي‌ آورند حيواناتى بسيار آسيب پذيرند و نياز به حمايتهاى ويژه دارند.

همچنين نيمه شهريور تا نيمه مهرماه هر سال به مدت يك ماه به عنوان فصل " مارال بانگى " معروف است و اين ايام به عنوان فصل جفتگيرى اين جانوران محسوب مى شود.

فصل " مارال بانگى " كه با ايجاد حرمسرا همراه است پر خطرترين زمان زندگى اين جانوران است زيرا شكارچيان با شناسايى محل تجمع آنان مبادرت به شكار آنها مي ‌كنند.

نسل گوزن نر به دليل وزن و ارزش شاخ آن بيشتر در معرض خطر قرار دارد

نسل گوزن نر به دليل وزن و ارزش شاخ آن بيشتر در معرض خطر قرار دارد اين جانور داراى دو شاخ است كه هر سال تجديد مي‌ شوند.

براساس آخرين سرشمارى شمار گوزنها در استان گيلان 150 راس تخمين زده شده ‌است از اينرو مي طلبد اين گنجينه ‌هاي پراهميت كه نسبت به ديگر نقاط مملكت نمونه ‌اي كم نظير است، بيشتر مورد صيانت و حفاظت باشند.  

 هر چند از حيث تركيب ناحيه جغرافيايي، جانوران استان گيلان دقيقا مناسب با شرايط بوم‌ شناسي اين خطه از تنوع بسيار برخوردارند، اما به سبب برآورده شدن منافع آني برخي سودجويان و فقدان مدافعان قاطع، تعدادي از آنها به دليل قتل عام در مقياس وسيع در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌ اند.

علف چاي، گياهي است علفي و دايمي به ارتفاع تا يك متر، با بوي معطر و در زمان گلدهي، بسيار زيبا.

علف چاي داراي برگ‌هاي متقابل، بيضوي و دراز و ساقه آن به تعداد زياد و منشعب مي‌باشد. هم‌چنين بر روي ساقه دو خط نسبتا برجسته قرار گرفته است. گل‌ها به صورت گل آذين ديهيم، به رنگ زرد زيبا و به تعداد زياد است كه به گياه زيبايي خاصي مي‌بخشند.

 در كناره‌هاي گلبرگ زرد رنگ نقاط تيره به رنگ قرمز مايل به قهوه‌اي ديده مي‌شود كه از خصوصيات بارز اين گياه است. اين نقاط فضاهايي هستند كه حاوي مواد موثر گياه (هيپريسين و تركيبات وابسته) مي‌باشند.

زمان گلدهي گياه علف چاي برحسب ناحيه رويش از ارديبهشت تا مهرماه مي‌باشد. محل رويش گياه در كوهستان‌ها و ارتفاعات نواحي شمالي كشور مي‌باشد. البته در ارتفاعات متوسط و كم بسياري از نقاط از جمله نيز رويش دارد.

قسمت مورد استفاده دارويي گياه سرشاخه‌هاي گلدار آن است. علف چاي در مزارع چاي شمال به عنوان علف هرز مي‌رويد و احتمالا نامگذاري آن بدين علت است.

گستره جغرافيايي:

بومي نواحي شمال ايران، شمال آفريقا، جنوب آفريقا، جنوب آمريكا، آسيا، استراليا، اروپا و نيوزلند. هم‌چنين در نقاط مختلف آمريكا كشت مي‌گردد. بيش‌ترين مقدار اين گياه از غرب آسيا و شرق اروپا صادر مي‌گردد.